In een eerdere blog schreef ik al over het veelzijdige roll-and-write genre. Roll-and-writes zijn namelijk een goede gooi naar gezelligheid. In die blog vertelde ik ookover het dobbelspelletje Clever van 999 Games. Ik schreef al dat er verschillende varianten op dit spel in de winkels verkrijgbaar zijn. Naast Clever en verschillende uitbreidingen voor het eerste deel zijn er ook twee losstaande delen: Dobbel Zo Clever en Clever tot de 3e Macht. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen deze drie spellen en verdienen ze alledrie een plekje in jouw collectie? Ook voor wat betreft Clever is er voor ieder wat speels!
Minigames
In mijn recensie van Clever noem ik het spel een dobbelspel aan de doping. Mijn reden om Clever op die manier te omschrijven, komt doordat Clever verschillende manieren biedt om te scoren en bonussen en punten te verzamelen. Het voelt aan als opgepompt dobbelen waarbij geluk en tactiek hand in hand gaan. De omschrijving “dobbelspel aan de doping” kan ik eigenlijk op alle drie de delen in de reeks toepassen. Ik moet daarom met een ander vergelijking komen om het eerste spel qua analogie te onderscheiden van het tweede en derde deel. Clever 2 omschreef ik in mijn recensie als een arcadehal en Clever 3 als een casino/gokhal. Gelukkig bleef ik in mijn recensie van het eerste deel geheel onbewust in dit thema en vergeleek ik Clever met een flipperkast.
Waarom vergelijk ik deze spellen met flitsende machines en ruimtes gevuld met veel geluidjes, neonlichten, die overduidelijk zijn ontworpen om nietsvermoedende gebruikers geld afhandig te maken? De spellen zijn kleurrijk en verslavend en de Clever-spellen bestaan allemaal uit verschillende minigames. Elk spel komt met een score-vel die in verschillende vakken is onderverdeeld. Elk vak heeft een eigen kleur en stemt overeen met een van de verschillende gekleurde dobbelstenen die je tijdens jouw beurt werpt. Je kiest in totaal maximaal drie dobbelstenen en kruist daarmee in de bijbehorende vakken op je scorevel de hokjes aan. Hoe je de dobbelstenen kan inzetten, verschilt per “mini-game”. Soms moet je rijen (in oplopende en/of aflopende) volgorde maken, de andere keer moet je zoveel mogelijk vakjes aankruisen en soms moet je keuzes maken tussen punten of bonussen. In elk “vak” (of elke machine of speelkast) worden de dobbelstenen anders gebruikt.
Naast punten verdien je tijdens het spel ook bonussen. Hiermee kun je extra kruisjes of getallen op je scorevel zetten of je dobbelworp beïnvloeden. Daarnaast komen ook de “vosjes” in elke deel terug. Met vosjes verdien je net zoveel punten als de hoeveelheid aangekruiste vosjes vermenigvuldigd met score van de minigame waarbij je de laagste score behaalde. De witte dobbelsteen geldt overigens in elk spel ook als een “joker”.
De flipperkast
Clever 1 introduceert de innovatieve opzet met meerdere minigames op het scorevel. Met de gele dobbelsteen probeer je een vlak met meerdere cijfers te vullen. In het blauwe vlak moet je een reeks getallen voltooien met de gecombineerde worp van de witte en blauwe dobbelsteen. Rijen en kolommen in het gele of blauwe vak vullen, levert de speler bonussen op. Naast de twee vakken zijn er ook een drietal rijen: groen, oranje en paars. In de groene rij kun je hokjes aankruisen als je het aangeven getal of hoger hebt geworpen. Oranje mag naar eigen inzicht invullen voor punten gelijk aan de waarde van de worp. Bij paars moet je volgende worp van hogere waarde zijn, maar mag je een zes gebruiken om de rij te “resetten”.
Clever 1 is een flipperkast. Op een pinballmachine zijn altijd verschillende “secties” aanwezig waarbij jij als speler met het balletje punten kan verdienen. Met een beetje geluk en vaardigheid speel je zelfs additionele balletjes vrij. Vaardigheid en tactiek is belangrijk, maar soms wordt je noodlottig getroffen door een losgeslagen pinball (of dobbelworp) die je tactiek overhoop gooit. In tegenstelling tot de arcadekasten en gokkasten van Clever 2 en 3 is de geluksfactor bij deze flipperkast nog enigszins beperkt. Geluk speelt zeker een rol, maar net ietsjes minder. Je kan het balletje (vrijwel) altijd terugkaatsen en punten verdienen al zijn het minder punten dan gehoopt. Geheel vergelijkbare kun je in Clever 1 een dobbelworp vrijwel altijd wel gebruiken, terwijl je in Clever 3 nog wel eens een “mislukte worp” kan hebben. Doordat je in Clever 1 soms wat minder risico loopt, wekt het spel misschien wat minder dopamine of adrenaline op als deel twee of drie. Een flipperkast is vergeleken met een arcadehal (veel variatie en speelplezier) en een gokhal (hoog risico en mogelijk grote winst) wat meer “vanille”. Bijna iedereen iedereen vind het lekker, maar het is een minder uitgesproken smaak.
De arcade
Ah, de jaren ’80 en ’90. Grote, stoffige, muffe en donkere ruimtes gevuld met videospellen die neonlichten en een grote hoeveelheid decibel produceerde. Gooi een muntje in een automaat en je mag voor een beperkte tijd of met een beperkt aantal levens een videospel spelen. In Street Fighter II mag je net zoveel potjes vechten totdat je game over was. Game Over? Insert coin to continue. Deze spellen waren vaak erg uitdagend (soms zelfs moeilijk) zodat de gemiddelde speler geen schijn van kans maakte en daardoor flink wat zakgeld in de automaat moest gooien. Het grote voordeel van herhaaldelijk spelen en verliezen: je leert combo’s ontdekken en risico te herkennen. Winnen voelt goed!
Ook in Clever 2 (Dobbel Zo Clever), de arcadehal van deze reeks, voelt winnen goed en staan combo’s en bonussen in de spotlight. Met de grijze dobbelsteen kan een speler kruisjes zetten in het grijze vak die verschillende gekleurde rijen bevat met verschillende getallen. Als een speler dobbelstenen apart legt om de grijze dobbelsteen te bemachtigen, mogen ook deze dobbelstenen in het vak worden aangekruist. Dit voelt bijna als het bewaren van een special effect in een beat-‘em-up spel. Met de gele dobbelsteen kan de speler in het gele vak cirkels zetten of cirkels aankruisen. Je kan puur gaan voor de bonussen en enkel cirkels plaatsen of harder op de knopjes drukken en voor de high score gaan. Net als in deel 1 moet je de waarde van de blauwe dobbelsteen combineren met de witte dobbelsteen. Probeer een aflopende reeks aan te kruizen voor zoveel mogelijk punten. Voor de voorgaande drie vakken geldt: des te meer vakjes aangekruist des te meer punten. C-c-c-combo breaker! Er zijn nog twee vakjes over. Met de groene dobbelstenen haal je punten door aftreksommen te maken, hier komt natuurlijk een beetje spelinzicht kijken, want wanneer pak je jouw verlies? Met de roze dobbelsteen haal je punten door dobbelwaardes op te schrijven. Let wel op dat je in het roze vak bepaalde waardes moet behalen.
Met deze minigames komt iets meer geluk kijken dan in het eerste deel, maar jouw uitrusting qua bonussen is ook toegenomen. Met een van de bonussen kun je een opzij gelegde dobbelsteen terughalen. Perfect om te combineren met dobbelstenen die je voor het grijze vak hebt weggelegd. Het behalen van bonussen, puntencombinaties en high scores geeft mij echt het gevoel van klassieke videospellen.
Het casino
In Clever 3 speelt een gokje wagen een grotere rol dan in de eerste twee delen. In deel drie kan een “mislukte worp” nog wel eens roet in het eten gooien. Speltip 6 – spreid je winkansen, want je enkel focussen op bepaalde minigames kan nog weleens slecht uitpakken.
Waar zit het geluk/risico en gokken dan in dit spel? Op het gele vakje kun je inzetten op drie verschillende rijen die allen een waarde van 1 tot en met 6 bevatten. In welke rij je een kruisje mag zetten, hangt af van de nummer van de worp/gekozen dobbelsteen. Is de gele dobbelsteen de tweede dobbelsteen die je tijdens je beurt pakt, dan moet je een kruisje zetten op de tweede rij. Dit zorgt natuurlijk voor een risico. Moet je nog een enkel vakje invullen op de eerste gele rij, moet je net het geluk hebben dat de witte of gele dobbelsteen een beetje “meespelen”. Met de blauwgroene dobbelsteen kun je kruisjes zetten in een groot vak waar verschillende waardes meerdere keren voorkomen. Hoe kun je ooit zoveel kruisjes zetten? Indien je de blauwgroene dobbelsteen kiest, mag je kort gezegd andere dobbelstenen met de dezelfde waarde ook aankruisen. De blauwe dobbelsteen combineer je wederom met de waarde van de witte dobbelsteen. Te beginnen bij een waarde van 7 mag je vakjes aankruisen indien waardes exact 1 minder (aan de linkerkant) of 1 meer (aan de rechterkant) dan de vorige waarde zijn. Het bruine veld werkt een beetje zoals het bekende dobbelspel Qwixx. Van links naar rechts zijn er verschillende waardes afgebeeld. Je moet deze waardes in volgorde aankruisen, maar je mag vakjes overslaan. Overgeslagen vakjes mag je later niet meer invullen. Voor alle voorgaande hallen in deze goktent krijg je punten voor de hoeveelheid ingevulde vakjes. Naast deze hallen is er nog een laatste hal waar jij je geluk kan beproeven; de roze hal. Hier ben je vrij om elke waarde dan ook in te vullen op de vakjes als punten, maar sta je iedere keer voor een keuze: kies je de multiplier voor extra punten of halveer je jouw punten voor bonuseffecten? Het risico is dus meer dan ooit aanwezig, maar een gokje wagen kan hoge winst betekenen.
Conclusie
Clever is een geweldige reeks en zoals je hierboven kan lezen, is er voor ieder wat speels. Welke deel past het beste bij? Hou je van tactiek, combo’s of gokken? Misschien hou je minder van geluk en smul je van vanille. Ik vind dat elk deel veel op elkaar lijkt, maar voldoende variatie biedt om de volledige collectie in de kast te rechtvaardigen.
