In “voor ieder wat speels” zetten wij spellen in hetzelfde genre of reeks op een rijtje om te laten zien dat er voor ieder wat speels is!
Stratego, van Jumbo Games / Jumbo Diset, is voor mij pure nostalgie. Een van mijn dierbaarste herinneringen is samen met mijn moeder een hele oude versie van Stratego spelen. Mijn moeder zegt niet van spelletjes te houden, maar toch kan ik mij herinneren dat we vroeger vaak dit duel voor twee spelers uit de kast trokken. Nog steeds is het een grote favoriet en waarschijnlijk mijn favoriete “vintage” bordspel. Inmiddels is Stratego veel meer dan de klassieke veldslag op een vierkant bord. Er zijn kaart- en dobbelspelvarianten, voor 4 spelers, compacte versies, levend Stratego en zelfs Junior Stratego voor de allerkleinsten. Hoog tijd om eens wat Stratego spellen kort uiteen te zetten, want ook wat betreft Stratego is er voor ieder wat speels!
De klassieker
Het spel Stratego is hoogstwaarschijnlijk geïnspireerd of gebaseerd op eerdere spellen en spelvarianten van spellen waarbij twee spelers elkaars verborgen spelstukken proberen te verslaan om victorieus uit een veldslag te herrijzen. De huidige variant zoals wij die allemaal kennen is bedacht door Jacques Johan Mogendorff, een Joods-Nederlandse koopman, die het spel waarschijnlijk bedacht toen hij moest onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In dit klassieke spel gaan twee spelers de strijd aan met verschillende speelstukken in verschillende rangen in oplopende waarde. Om de beurt mogen spelers hun speelstukken verplaatsen (met uitzondering van bommen en de vlag). Indien een speelstuk op een vakje met een speelstuk van een eigenstander landt, moeten de waardes van de speelstukken worden vergeleken. De hoogste rang wint, maar er zijn een aantal uitzonderingen. De spion (rang 0) wint altijd van de maarschalk (rang 10), alleen een mineur kan de bom verslaan en indien de vlag wordt geslagen “wint” de aanvallende speler. De klassieke versie heeft vaak de historische veldslag van Waterloo als thema, maar het klassieke spel kun je ook in de winkels terugvinden met andere thema’s zoals bijvoorbeeld Assassin’s Creed of science-fiction.
Stratego is een klassiek duel van bluf, strategie en tactiek en valt bij mij in de categorie abstracte strategiespellen zoals schaak. Spelers kunnen elkaar flink om de tuin leiden door onverwachte bewegingen en een verrassende startopstelling. Leuk om weer eens uit de kast te trekken!
Quick and easy battles
Er zijn verschillende snelle en simpelere varianten van Stratego. Stratego Quick Battle is een versie van het klassieke Stratego waar spelers het uitvechten op een kleiner speelbord met minder speelstukken. Erg geschikt als “reisversie”. Quick Battle is er in verschillende uitvoeringen. Zo is mijn versie een heuse science-fiction uitvoering die mij een beetje aan StarCraft doet denken. Ook in de junior-varianten wordt gespeeld met minder speelstukken en worden “complexere” speelstukken zoals de spion weleens weggelaten. In de uitvoeringen voor jonkies wordt vaak gekozen voor een sprookjesthema of Disney-uitvoering. Wat mij betreft mag je je kind gelijk achter het originele speelbord plaatsen en in het diepe gooien. Niks handjes vasthouden en gewoon leren dat oorlog niet eerlijk is!
Kaarten of dobbelen? Allebei!
Van populaire bordspellen worden vaak vlugge kaartspellen of dobbelspellen op de markt gebracht. Nog vaker hebben deze spellen weinig met het origineel te maken, behalve het thema. Er zijn ook verschillende varianten van Stratego waarbij spelers kaarten of dobbelstenen gebruiken inplaats van de traditionele speelstukken. Ik heb twee varianten waarbij de spellen niet in een traditionele kartonnen doos kwamen, maar in twee plastic wapenschilden.
In Stratego het kaartspel heeft elke speler een eigen trekstapel kaarten waarmee zij een “frontlinie” gaan vormen. In tegenstelling tot speelstukken zetten spelers nu hun kaarten in om te vechten. Wederom wint de hogere rang en wint de speler die de vlag van de andere vindt. Geluk speelt in dit spel een grote factor, aangezien een speler afhankelijk is van de kaarten die op hand worden getrokken. Daarnaast speelt ook geheugen en grote rol, aangezien spelers goed moeten onthouden welke kaarten zij zelf hebben liggen. Net als in het grote broertje van het kaartspel, is bluf volop aanwezig.
In Stratego het dobbelspel speelt geluk een nog grotere rol dan in het kaartspel. Elke speler heeft 5 verschillende dobbelstenen. De spelers kiezen met welke dobbelsteen zij deze ronde willen strijden en diegene met de beste worp wint. De dobbelstenen die deze ronde gebruikt zijn, worden afgelegd en kunnen de volgende rondes niet meer worden gebruikt. Diegene die de meeste worpen wint na vijf rondes heeft gewonnen. Een kort spelletje puur op basis van geluk. Van alle Stratego-varianten die ik hier bespreek, lijkt deze hierdoor het minste op de klassieker.
Geen duel, maar een Mexican stand-off
Stratego: Conquest verruilt Waterloo voor een fantasiewereld met verschillende provincies en het duel voor twee spelers wordt ingewisseld voor een gevecht met meerdere fronten en een complexer spelsysteem. Net als in het klassieke Stratego moeten spelers met hun speelstukken met verborgen rangen andere speelstukken slaan en vlagen veroveren.
In tegenstelling tot klassiek Stratego hebben spelers in Conquest niet slechts keuze uit twee zijdes van het bord, maar plaatsen zij hun speelstukken verspreidt over het hele bord. Aan het begin van het spel kiezen spelers om de beurt provincies op het beurt waar zij hun speelstukken plaatsen. Deze keuze van het kiezen van provincies lijkt hierdoor een beetje op spellen met een drafting spelmechanisme. Vervolgens krijgen spelers elke beurt een x-aantal actiekaarten en mogen zij speelstukken verplaatsen. Met actiekaarten kunnen spelers bijvoorbeeld verslagen speelstukken terugzetten op het bord, extra verplaatsingen doen of speelstukken van locatie wisselen. Door te verplaatsen, kunnen spelers stukken van anderen slaan. Net als in klassiek Stratego wint de hoogste rang, zijn er bommen (vloeken), spionnen en vlaggen. Last woman of man standing in deze Mexican stand-off Strategostijl wint.
Doordat je Stratego Conquest met meerdere spelers speelt en er actiekaarten gespeeld worden, is een goed geheugen nog belangrijker dan in de klassieker. Waar staan die vlaggen nu?
De moderne klassieker?
Mijn favoriete Stratego-variant is zonder twijfel Stratego: Spies & Lies. In mijn review zet ik uiteen waarom dit een heerlijk blufspel voor twee spelers is. Elke ronde moet een speler 4 kaarten spelen (met de klassieke Stratego rangen) om zo te bluffen, speciale eigenschappen te activeren en de pion op het speelbord richting het kasteel van de andere speler te verplaatsen.
Spies & Lies voelt aan als een Stratego-spel terwijl het toch totaal anders is dan het klassieke spel. De maarschalk, spion, de bom, mineur en alle andere klassieke rollen zijn terug te vinden en ook de kenmerkende pionnen zijn aanwezig op het speelbord. Daarnaast proberen spelers, net als in het klassieke Stratego, elkaar op het verkeerde been te zetten. In Spies & Lies leiden spelers elkaar om de tuin door te bluffen en door het tactisch gebruiken van speciale eigenschappen.
Conclusie
In oorlog en liefde is alles geoorloofd. En dat geldt ook voor Stratego-varianten! De meeste van de bovenstaande spellen lijken veel op (het gevoel) van het originele spel. Naast het klassiek spel kan ik ook zeker Spies & Lies en Quick Battle van harte aanbevelen als vlotte spellen voor twee spelers. Er is dus voor ieder wat speels!
