Loopgraven, veldslagen, bommen, bluf en deceptie. “Ah, helaas! Dit is mijn bom!” Weet jij je speelstukken op de juiste wijze te plaatsen en als eerste de vlag van de tegenspeler te vinden? Dit klassieke bordspel voor twee spelers eindigt altijd met exact 1 winnaar en 1 verliezer. Misschien tonen de nieuwe Battle Cards jou de weg naar de overwinning?
Achtergrond
Eerder schreef ik in een artikel in de reeks ‘Voor ieder wat speels!’ al eens over het spel Stratego en de verschillende varianten op dit klassieke spel. Zoals ik in deze blog al omschreef, is Stratego een van mijn oudste en dierbaarste herinneringen aan bordspellen. Het was namelijk het enige spel dat mijn moeder – die verre van een spellenfan is – graag met mij speelde. Misschien dat ik toch eens moet vragen waarom ze nou juist Stratego een leuk spel vond en misschien moet ik haar ook voorstellen aan een moderne variant zoals Quick Battle, Spies & Lies of de variant die ik in deze recensie zal behandelen.
Ik speelde vele potjes Stratego met mijn moeder, mijn vader en ook met mijn oudste zus: die overigens wel ook een echte spelletjesgek is. Mijn familie en ik zijn niet de enige spelers die uren naar anonieme speelstukken heeft gestaard. Veel andere spelers hebben ook samen vele potjes Stratego gespeeld. Stratego was en is immens populair en Stratego wordt al sinds 1958 door de Nederlandse speluitgever Jumbo Games uitgegeven, maar ook daarvoor had Stratego al een geschiedenis.
Stratego is een Nederlands spel dat door Jacques Johan Mogendorff, een Joods-Nederlandse koopman. Mogendorff bedacht het spel hoogstwaarschijnlijk tijdens de Tweede Wereldoorlog toen hij moest onderduiken om te ontkomen aan het fascistische regime. Net als bij andere spellen uit deze tijdgeest zijn de rechten en oorsprong altijd een beetje grijs. Waarschijnlijk vond het spelidee diens oorsprong in eerdere spellen en spelmechanismes die in andere landen, met name in het verre oosten, al beschikbaar waren. De variant die we nu spelen is bedacht door Mogendorff en wordt al bijna sinds het begin door Jumbo en diens voorgangers uitgegeven.
Spelopzet
Aan het begin van het spel wordt het speelbord op tafel geplaatst en nemen de spelers plaats aan weerszijden van de tafel en het speelbord. Een speler neemt alle blauwe speelfiguren en de andere speler alle roden figuren. In het geheim gaan hun spelers nu hun pionnen verdelen over de eerste vier rijen aan hun zijde van het speelbord en dit is misschien wel de belangrijkste fase van het spel. Spelers bepalen nu namelijk voor een groot gedeelte hun Stratego omdat ze de beginposities van hun verschillende speelstukken vastleggen waaronder de vlag. Deze editie bevat een zichtscherm die spelers tijdens de spelopzet in het midden van het bord kunnen plaatsen om zo gemakkelijk in het geheim hun opstelling te maken. Wie de vlag van de ander weet te pakken wint Stratego. De start opstelling is cruciaal.
Misschien plaats jij allemaal bommen om je vlag (voorspelbaar) of allemaal sterke speelstukken (evenzo voorspelbaar), maar misschien speel je risicovol en onverwachts en plaats je jouw vlag helemaal op de voorste rij (je bent gek). Er zijn genoeg mogelijkheden en je moet je best doen om in te spelen op de mogelijke strategie van jouw tegenstander. Een gezonde dosis bluf en inlevingsvermogen is niet verkeerd in deze fase. Deze vernieuwde uitgave bevat een spelelement die werd geïntroduceerd in de jubileumeditie van Stratego die eerder dit jaar al verscheen: zogeheten Battle Cards. Dit nieuwe element en bijbehorende spelopzet zal ik later in deze recensie nader bespreken.
Spelverloop
In deze klassieker gaan spelers om de beurt een van hun speelstukken verplaatsen. verplaatsen. Spelers mogen hun bommen en vlag logischerwijs niet verplaatsen. Mogelijk valt het gebrek aan beweging bij een van deze speelstukken de andere speler wel op, maar mogelijk probeert die speler de andere wel op het verkeerde been te zetten…
Indien een speelstuk op een vakje met een vijandelijk speelstuk van belandt, gaan deze speelstukken strijden. Beide spelers onthullen hun speelstukken en vervolgens moeten de waardes van de speelstukken worden vergeleken. De hoogste waarde (militaire rang) wint, maar ook hier zijn er een aantal uitzonderingen.
De spion (rang 0) wint altijd van de maarschalk (rang 10), alleen een mineur kan de bom onschadelijk maken en verslaan (alle andere speelstukken verliezen van een bom) en indien de vlag wordt geslagen “wint” de aanvallende speler het spel.
Battle Cards
Een nieuw element zijn de zogeheten Battle Cards. Als spelers de Battle Cards variant spelen, kiezen ze voor een snellere spelvariant met een set kaarten. Spelers hebben minder pionnen op het spelbord, aangezien ze enkel met de pionnen weergegeven met een ster gaan spelen. Ze plaatsen slechts pionnen op de eerste drie rijen van het spelbord en krijgen een set met actiekaarten: de Battle Cards.
Met de Battle Cards hebben de spelers meer mogelijkheden. Ze kunnen met de witte kaarten extra soorten manoeuvres uitvoeren (waaronder diagonaal verplaatsen, over water bewegen en een soort rokade waarbij ze twee speelstukken kunnen verwisselen), met de zwarte kaarten extra aanvalskracht verkrijgen, zich beschermen tegen bommen of andere speciale acties en met gele kaarten kunnen spelers verdedigen tegen een aanval.
Conclusie
Stratego blijft een heerlijk en klassiek duel vol bluf, strategie en tactiek. Het is een van de weinige ‘klassiekers’ die ik nog graag speel. Spelers kunnen elkaar door bluf en deceptie flink om de tuin leiden met wat onverwachte bewegingen, tactische zetten en een verrassende startopstelling.
Deze nieuwe editie is mooi vormgegeven, maar behoudt het klassieke karakter. De plastic speelstukken hebben de inmiddels vertrouwde Stratego vorm (een rond torentje met een puntdak) en ook de illustraties voelen vertrouwd, klassiek, maar tegelijkertijd erg kleurrijk en fris. De speldoos komt met een handige inzet, waardoor de stukken mooi in de doos blijven liggen. Het zichtscherm om de start opstelling in het geheim op de zetten blijft een gewaardeerde toevoeging.
De Battle Cards veranderen het klassieke Stratego in een moderner strategisch spel met een stuk meer dynamiek. Het spel speelt vlotter en door de kaarten hebben spelers extra mogelijkheden en een extra laag aan bluf en geheim. Door de bijzondere manoeuvres kan niet enkel de verkenner zich sneller verplaatsen over het spelbord, maar ook andere stukken en speelstukken die normaal gesproken geen schijn van kans maken, kunnen ook hogere rangen uitschakelen door Battle Cards in te zetten. De Battle Cards zijn schaars, dus gebruik deze op tactische wijze.
