De wil van de godin is ondoorgrondelijk, maar met een geheimzinnig draaiwiel en een paar regels kun je haar mysterieuze wegen tóch doorgronden. Weet jij de gewassen op de juiste terreinen te planten voor een hoop goddelijke brownie points?
Achtergrond
Tiwanaku is de naam voor de archeologische vondst van de restanten van een grote stad in het huidige Bolivia. Tiwanaku was de vermoedelijke hoofdstad van een pre-Inca rijk dat waarschijnlijk in het zuiden van het latere incarijk lag. De verschillende volkeren in de Andes vereerde de godheid Pachamama, zo ook de volken in Tiwanaku en ook de Quechua. In de Quechua taal betekent Pachamama moeder aarde en in het spel Tiwanaku nemen de spelers de rol aan van een groepje Quechua die in goede gratie van de godheid wil vallen. Spelers dienen de juiste gewassen op de juiste terreinen te plaatsen, maar de aanwijzingen van Pachamama zijn niet eenduidig: spelers moeten zelf de gebieden ontdekken en tevens deduceren welke gewassen ze moeten verbouwen. Allen een magisch artefact weet de juiste uitkomst te voorspellen.
Sit Down!, de uitgever van Tiwanaku, staat meestal garant voor hun zeer innovatieve spellen met een vernieuwende spelmechanismes en technieken. Sit Down! werd eerder bekend vanwege Magic Maze, een coöperatief spel waarbij iedere speler een bepaalde handeling krijgt toegewezen en waarbij spelers tegelijkertijd moeten spelen en hun acties ondernemen, terwijl ze slechts beperkt kunnen communiceren. Spelers worden door de beperkte handelingsmogelijkheden gedwongen om samen te werken. Sit Down! ken je wellicht ook van het spel Dive, waarbij spelers door een stapel doorzichtige plastic kaarten met afbeeldingen moeten ‘duiken’ naar parels. Door de stapel met kaarten ontstaat een heuse oceaan waarbij spelers niet exact kunnen zien waar bepaalde gevaren (zoals haaien) zijn. In het asymmetrische dobbelspel Rush Out!, met verschillende scenario’s, gaan spelers zo snel als mogelijk dobbelen naar de overwinning en met Dexterity Jane doen spelers rare dingen met hun vingers.
Ook Tiwanaku heeft een vernieuwend mechanisme in de vorm van een draaiwiel dat spelers tijdens het spel beperkte informatie geeft als speler nieuwe terreinen gaat ontdekken of dat de oplossing geeft als spelers een gewas willen verbouwen. Dit zal later in de recensie duidelijker worden. Het draaiwiel is gemaakt van dik karton en in het draaiwiel wordt één van de ronde scenariokaarten geplaatst. De kaart kan draaien en onder op het wiel zit een hendeltje. Als de kaart en de hendel op de juiste plaats staan, kunnen spelers informatie krijgen door een van de twee vakjes op het draaiwiel te openen. Dit systeem is vernuftig.
Spelopzet
Aan het begin van het spel kiezen spelers hun kleur en pakken de onderdelen in die kleur. De twee speelborden worden klaargezet. Spelers kiezen een kort of lang scenario en pakken een scenariokaart. Ze voorkant mogen ze niet bekijken, maar op de achterkant staat het canario beschreven. Spelers pakken de aangegeven hoeveelheid terreintegels en plaatsen op het speelbord terreintegels en gewassen op de juiste plekken. De scenariokaart wordt met de juiste zijde in het wiel geplaatst en spelers zijn klaar om te spelen.
Spelverloop
Tijdens een beurt kunnen spelers 1) bewegen en ontdekken of 2) gewassen voorspellen. Spelers kunnen verplaatsen over het speelbord met hun pionnen, maar mogen enkel orthogonaal bewegen en moeten stoppen als ze op een leeg vak of lege terreintegel terecht komen. Als spelers op een leeg vak komen, moeten ze ontdekken. Ze voeren hun coordinaten in op het wiel (door de hendel en kaart in de juiste posities te draaien) en maken het ontdekvakje open. Spelers zien hierdoor welke terreintegel ze dienen te plaatsen op het spelbord. Als spelers een terreintegel plaatsen, verplaatsen ze tevens het corresponderende fiche in hun kleur op het relevante scorespoor een niveau omhoog. Ze krijgen punten afhankelijk van de hoeveelheid fiches in hun kleur op dat niveau: het is dus slim om verschillende terreinen gelijkamatig te ontdekken en daardoor dien je enigszins te raden waar mogelijke terreinen zullen verschijnen.
Als spelers kiezen om te voorspellen, mogen ze voor lege terreintegels waar een pion staan om poging doen om het gewas te raden. Ze geven een nummer van het gewas aan en draaien het wiel op basis van hun coordinaten in de juiste positie. Ze maken nu het ontdekvakje open en het juiste gewas wordt getoond. Ze krijgen punten als ze het goede gewas hebben geraden en minpunten als ze niet goed hebben geraden. Indien ze foutief voorspellen is hun beurt gelijk voorbij.
Hoe kun je inschatten waar terreinen komen en waar gewassen worden geplaatst? Door te deduceren uiteraard! Tiwanaku kun je namelijk omschrijven als een combinatie tussen Sudoku, Picross en Mijnenveger in bordspelvorm. Er zijn een aantal regels waar spelers zich bewust van dienen te zijn om de nodige conclusies te kunnen trekken. Er zijn verschillende regio’s die bestaan uit dezelfde terreinsoort. Er kunnen geen regio’s van dezelfde terreinen naast elkaar liggen (ook niet diagonaal). Regio’s bestaan uit maximaal 5 aaneengesloten tegels. De grote van de regio’s bepaalt welke gewassen er kunnen groeien. Elk soort gewas kan maar eenmaal voorkomen op een regio. Er zijn vijf verschillen soorten gewassen en in een regio van 5 terreintegels kan elk gewas dus één enkele keer voorkomen. Daarnaast kan hetzelfde gewas ook niet naast elkaar liggen.
Conclusie
Tiwanaku is een slim spelconcept, waarbij liefhebbers van deductie hun lol op kunnen. Op basis van de regels en de informatie die langzaam op het spelbord verschijnt, kun je langzamerhand deduceren welke gewassen en tegels (mogelijk) kunnen verschijnen. Aan het begin wil je wellicht een gokje wagen, maar als er meer terreinen en gewassen op het spelbord verschijnen, wordt informatie ook duidelijker en begint de race naar de punten. Soms wil je er voor kiezen om je pionnen naar verschillende regio’s te verspreiden om je kansen te spreiden en soms wil je juist een regio in je eentje verkennen. Soms wil je informatie niet verstrekken en ontdek je bepaalde tegels of gewassen liever niet aangezien ze jouw tegenstander op weg helpen. Dit concept biedt leuke kansen, risico’s en beloningen.
Tiwanaku is zeker voor slimme koppen, maar het spelconcept zelf is aardig simpel en bevat maar een paar pagina’s aan regels. Hierdoor kun je het spel makkelijk uitleggen aan spelers die niet van complexe bordspellen houden (complex als in veel verschillende regels, spelconcepten en onderdelen waar ze rekening mee moeten houden), maar wel graag een complexe puzzel oplossen. Overigens voelt het correct deduceren zeer bevredigend en je voelt je slimmer dan de rest als jij dat gewas van 5 punten als eerste weet te lokaliseren.
