Er zijn al veel eilanden gekoloniseerd in de bordspelwereld, maar Spirit Island laat zich niet zo makkelijk koloniseren door indringers. De Dahan (de lokale bevolking) en de goddelijke hoeders van het eiland (de Spirits) vechten terug. Spelers kruipen in de rol van de Spirits en proberen samen te werken met de Dahan om de indringers een kopje kleiner te maken – of zo bang te maken dat ze nooit meer een voet op het eiland durven zetten!
Achtergrond
Eigenlijk is het bijzonder dat Spirit Island onderdeel is van het gamma van 999 Games. 999 Games werd in de jaren 90 opgericht door Michael Bruinsma als postorderbedrijf voor de import van buitenlandse, bord-, kaart- en oorlogsspellen. 999 Games was een van de oprichters van het Spellenspektakel, een Nederlandse spellenbeurs, en bereikte diens eerste grote doorbraak met de distributie van het – destijds nieuwe – verzamelkaartspel Magic the Gathering. 999 Games distribueerde in de jaren 90 populaire spellen zoals Elfeland en El Grande, maar moderne strategische bordspellen waren vooral populair bij een beperkter publiek. In de jaren ‘90 had men bijvoorbeeld niet kunnen dromen dat een Nederlandse spelletjesbeurs ongeveer 30.000 bezoekers zou trekken – wat het geval was voor de afgelopen editie (2024) van het Spellenspektaktel in de Jaarbeurs in Utrecht.
999 Games had dus in de jaren 90 al best wel veel successen voor een relatief jong bedrijf in een niche industrie, maar de echte klapper volgde in 1999: de publicatie van De Kolonisten van Catan. Catan blijft een van de populairste strategische Eurogames en het spel werd over de hele wereld een groot succes en er verschijnen nog altijd regelmatig nieuwe uitgaves en variaties op het beproefde spelsysteem van Klaus Teuber. Nog altijd is 999 Games het Nederlandse thuis van Catan, ondanks dat Catan Studio een aantal bewogen ondernemingsrechtelijke jaren heeft gekend. 999 Games is dus een stabiel huishouden voor de kolonisten. In 2024 verscheen bij dezelfde 999 Games nog Catan: Nieuwe Energie, waarbij spelers niet een eiland gaan koloniseren, maar de energietransitie in Catan aanwakkeren en zorgen voor verduurzaming.
Bepaalde lezers vragen zicht wellicht af waarom ik al twee paragrafen geen woord gerept heb over Spirit Island, het lijdend voorwerp van deze recensie. Andere lezers zien hetgeratel wellicht als vaste prik voor de langere recensies. Er is wel een verklaring waarom ik het hierboven over Catan en 999 Games heb. Wat heeft Catan namelijk te maken met Spirit Island? In veel opzichten is Spirit Island de anti-Catan. In Catan gaan spelers een eiland koloniseren. Spelers gaan het land uitputten, grondstoffen verkrijgen, handelen en dorpen en steden bouwen. Spelers bouwen aan een efficiënte route en het allerbelangrijkste: spelers proberen hiermee overwinningspunten te behalen om de andere spelers te verslaan. Catan is competitief. Spelers zijn afhankelijk van elkaar voor de handel, maar uiteindelijk zal slechts een speler winnen.
Niet alleen in Catan, maar in ook vele andere eurogameshebben spelers als doel om te koloniseren, grondstoffen te verkrijgen en hun imperium zo groots mogelijk uit te bouwen voor de zo vurige begeerde Victory Points. Hoewel implicatie minder uitdrukkelijk aanwezig is in Catan dan in andere spellen, impliceert kolonisatie eigenlijk het uitbuiten van het veroverde land en onderdrukking van de lokale bevolking. Zo dacht ook R. Eric Reuss toen hij Spirit Island ontwierp. In Spirit Island nemen spelers het op tegen de kolonisators en moeten spelers samen werken om deze krachten van buitenaf te weren om het eiland en diens lokale bevolking te beschermen. De veroveraars willen het land uitbuiten en de lokale bevolking verjagen en bevechten om zo dorpen en steden te bouwen om hun land verder uit te breiden. Eigenlijk nemen spelers het tegen hun rollen in andere spellen op.
De eerste druk van de Engelstalige versie van Spirit Island verscheen in 2017 en in 2024 (bijna zeven jaar later) verscheen de Nederlandstalige versie van dit in het gamma van 999 Games. Het thuis van Catan. Veel expertspelers dachten oorspronkelijk dat deze release te laat zou zijn, maar inmiddels is Spirit Island herzien, zijn de regelfoutjes die in eerdere edities waren geslopen, verbeterd en is de Nederlandse spelletjesmarkt volwassener dan ooit. Het moment is daarom wel zeker daar om deze complexe en coöperatieve kaskraker te introduceren aan het Nederlandstalige publiek. De Nederlandse regels maken het spel toegankelijker voor spelers die enkel of liever in hun moerstaal spelen en de rode balk op de spellendoos dient voor veel spelers nog altijd als een soort seal van approvalaangezien een van de grootste Nederlandse spellenbedrijven – dat al meer dan 30 jaar actief is – dit spel uitgeeft en toegankelijker maakt voor het Nederlandse spellenpubliek. Er zijn meer spelers dan ooit en langzaam worden ook deze complexere spellen onderdeel van ons spelletjesbewustzijn.
Doel en spelopzet
Zoals ik in het vorige hoofdstuk al uiteenzette, gaan spelers Spirit Island en diens lokale bevolking beschermen. Spirit Island is namelijk ontdekt door kolonisten die zich op Spirit Island willen vestigen om gebruik (of misbruik?) te maken van de overvloed aan natuurlijk grondstoffen. Iedere ronde proberen deze kolonisten zich te verspreiden en vestigen op het eiland, nieuwe bouwwerken te bouwen en de lokale bevolking een kopje kleiner te maken. Spelers nemen de rol aan van een van de Spirits, de goddelijke wezens uit de lokale mythologie/religie van het eiland. Iedere god heeft unieke, asymmetrische krachten en spelers proberen hun invloed over het eiland te laten gelden en hun krachten in te zetten om de lokale bevolking (de Dahan) te helpen als hun hoeders.
Aan het begin van het spel kiest iedere speler een van de beschikbare Spirits. Er is een ruime keuze aan kleurrijke Spirits met unieke eigenschappen en net zulke unieke namen. De verschillende Spirits hebben allemaal eigen rol en een focus. De gameplayervaring verschilt per Spirit en combinatie aan Spirits wat dus zorgt voor voldoende variatie. Naast de verschillende Spirits zijn er ook verschillende spelvarianten voor een gevarieerde ervaring. Zo kunnen spelers het opnemen tegen gevorderde kolonisatoren zoals het Engelse rijk. De gekozen Spirits en spelvarianten beïnvloeden het spelverloop en de spelopzet.
Een aantal borden, afhankelijk van de hoeveelheid spelers, vormt het eiland. Op het eiland worden er al een aantal indringers, dorpen en steden geplaatst en ook wat Dahan. Naast het eiland ligt ook een spelbord waarop spelers de angst van de indringers bijhouden, alsmede de overwinningsvoorwaarden en de acties van de indringers. Spelers krijgen daarnaast ook een eigen bordje en toebehoren van hun Spirit. Spelers krijgen een aantal startkaarten met eigenschappen en naast het spelbord liggen ook twee decks met kaarten: de kleine en grote eigenschappen.
Spelverloop
Hoe geschiedt de strijd tegen de Spirits en Dahan aan de ene zijde en de indringers aan de andere zijde? Net als bij andere coöperatieve spellen, zoals Pandemic, nemen spelers het op tegen het spel. Het spel vertegenwoordigd door een set vaste acties die worden bepaalde door een willekeurige, maar gebalanceerde set aan kaarten die bepalen waar de indringers wat doen op het bord. In tegenstelling tot andere coöperatieve spellen, zoals het hiervoor al genoemde Pandemie, speelt planning van de acties een nog belangrijkere rol aangezien spelers aan het begin van een ronde eigenschappen spelen, waarbij de snelle eigenschappen activeren voor de indringers aan de beurt zijn en de trage eigenschappen pas activeren nadat de indringers al aan zet zij geweest. Spelers moeten dus rekening houden met de acties van elkaar, maar ook op welke wijze de indringers te werk gaan, waarbij dit voor een deel voorspelbaar gedrag is, maar ook voor een deel onberekenbaar, waardoor het soms nog spannend is of de gekozen acties de gewenste effecten hebben.
Iedere ronde kiezen de spelers een van de beschikbare acties op hun spelersbordje. Met deze acties kunnen spelers hun invloed op het eiland vergroten door houten schijven te plaatsen. Ze verdienen hier ook energie mee en kunnen nieuwe kaarten trekken uit een van de stapels. Als spelers een grote eigenschap pakken, moeten ze echter wel een kleine eigenschappen afleggen.
De invloed op het spelbord bepaalt het bereik en kracht van bepaalde acties van de Spirits. De kaarten en eigenschappen op het bord laten spelers het eiland beïnvloeden. Ze kunnen schade aanrichten aan de indringers, speelstukken verplaatsen, angst zaaien bij de indringers en vele andere mogelijkheden. Zoals ik hierboven al beschreef zijn er snelle en langzame acties. De snelle acties activeren voor de indringers en de trage acties daarna.
Wat doen de indringers tijdens hun beurt? De indringers breiden zich op een semi-voorspelbare manier uit over de eilandkaart. Dit gebeurt op basis van een stapel kaarten. Elke beurt verkennen ze bepaalde gebieden (delen van het eiland)waardoor er mogelijk nieuwe indringers verschijnen. De volgende beurt bouwen ze in die gebieden mogelijk dorpen en steden. De beurt daarna verwoesten ze land waar ze in de vorige beurt eventueel bouwde, brengen ze onheil en vallen ze de eilandbewoners aan. Er liggen meestal drie kaarten open, waarbij deze kaarten doorschuiven en er een nieuwe kaart onthult wordt, waar de indringers verkennen. Waar ze zullen bouwen en verwoesten is dus bekend, dus kunnen spelers deze acties anticiperen.
Hoe winnen spelers? Door de indringers te vernietigen of te verjagen. Angst is een belangrijk element. Elke keer als de spelers dorpen of steden wegvagen of als ze bepaalde eigenschappen activeren, krijgen de indringers last van angst. Voldoende van deze fiches en dan krijgen de spelers een keert van de angststapel met bijzondere eigenschappen. Telkens als de spelers een dergelijke kaart krijgen, wordt het spel ene tikkeltje makkelijker, want als er voldoende kaarten worden vrijgespeeld verandert de overwinningsvoorwaarde van de spelers. Spelers winnen als ze alle angstkaarten hebben gekregen of het geldende overwinningsdoel hebben bereikt. Als er teveel gebieden zijn verwoest, de actiekaartenstapel van de indringers leeg zijn of als een Spirit is verslagen, hebben spelers verloren.
Oordeel
Spirit Island is thematisch, zeer gevarieerd en uitdagend. De verschillende Spirits zorgen voor leuke twists en wisselende strategieën. Het spelverloop is interessant onder andere doordat planning ene belangrijke rol speelt, waardoor zowel strategie als tactiek een belangrijke rol spelen om de indringers van het eiland te jagen.
Spirit Island is zeven jaar oud, maar bokst nog altijd mee als een van de beste coöperatieve en thematische uitdagingen. Spelers hebben allemaal hun eigen unieke en net zo belangrijke. Sommige Spirits zijn even wennen, maar het spelverloop is vloeien, elegant en bovenal bijzonder thematisch en mechanisch puik in orde. Het knokken met de kolonisten is tot het einde spannend en de meeste potjes zijn kantje boord, waardoor het team zich op momenten hopeloos voelt, maar waardoor een overwinning zorgt voor een ijzersterk gevoel van broederschap.
