Pan Am, met callsign Clipper was een van de grootste en belangrijkste luchtvaartmaatschappijen uit de Verenigde Staten. De hoogvlieger, die in 1991 failliet ging, kende vele dieptepunten tijdens diens turbulente bestaan. In het spel Pan Am gaan nemen de spelers de rol aan van kleinere luchtvaartmaatschappijen wiens exclusieve vliegroutes langzaam worden opgeslokt door het luchtvaartconglomeraat. Dat zorgt uiteraard voor veel turbulentie.
Achtergrond
Pan Am, ook wel Pan American World Airways, was dus een zeer toonaangevende Amerikaanse luchtvaartmaatschappij met een turbulente geschiedenis. De maatschappij werd in 1927 opgericht om post te vervoeren tussen Florida en Cuba. Een luchtvaartconglomeraat was geboren. Bijzondere en gewilde routes naar Europa, de Boeing 314, de Boeing 747 en de overname van National Airlines en andere vliegroutes maakte Pan Am groot. Slechte publiciteit na de Lockerbie aanslagen, toegenomen concurrentie, privatisering van de luchtvaart en mislukte groei monde uit in het faillissement en einde van Pan Am.
In het spel vliegen spelers in 7 rondes mee met het succes van Pan Am in de begintijden van de luchtvaartmaatschappij. In vogelvlucht bouwen verkrijgen spelers landingsrechten in grote steden, bouwen ze vliegroutes op en hopen zij dat Pan Am vliegroutes op. Spelers verkrijgen inkomsten op basis van de hun routes en luchthavens. Met het geld dat ze verdienen, schaffen spelers vliegtuigen aan voor hun vloot, verwerven ze bestemmingskaarten en kunnen ze aandelen in Pan Am komen. Wie na 7 rondes de meeste aandelen in Pan Am heeft, is de winnaar van dit bordspel. Zorg er wel voor dat je de aandelen na het winnen van het spel weer op tijd verkoopt… In ieder geval voor 1991…
Spelverloop
Aan het begin van het spel wordt het spelbord klaargelegd. Op het spelbord staan de vliegroutes afgebeeld, de verschillende luchthavens en is er ruimte voor de event-kaarten, de directive-kaarten en de bestemmingskaarten. Een leuk detail is de vormgeving van het spelbord. Het ontwerp ademt het tijdperk en ook de kaart is geen standaard wereldkaart, maar een kaart waar de noordpool het middelpunt is.
Iedere speler ontvangt ene spelersbordje en een aantal vliegtuigen om diens vloot mee te starten. Daarnaast ontvangt iedere speler al wat geld en bestemmingskaarten en een directive. De directive-kaarten zijn overigens kaarten die spelers tijdens het spel op specifieke momenten in kunnen zetten voor speciale acties tijdens het spel.
Tijdens het spel wordt iedere ronde een event opengedraaid van de event-kaarten stapel. De event heeft invloed op de waarde van de aandelen in Pan Am en de regels voor de ronde. Er zijn meerdere events dus ieder potje zal net iets anders verlopen. Daarna zullen spelers hun engineers gebruiken om acties te selecteren die vervolgens tijdens de opvolgende fase worden afgewikkeld. De meeste acties hebben maar beperkt plek, dus spelers proberen elkaar te overbieden om acties te winnen. Acties kosten geld om uiteindelijk uit te voeren en met overbieden worden acties duurder. Kun je een actie niet betalen, dan moet je verplicht aandelen verhandelen.
Met de acties kunnen spelers luchthavens plaatsen, bestemmingskaarten pakken, vliegtuigen kopen, op routes vliegen en directive-kaarten kopen. Aan het einde van iedere ronde gaat ook Pan Am een aantal routes claimen. Heeft een speler deze route, dan wordt deze verkocht aan Pan Am. Na 7 rondes is de eindbestemming bereikt en landen de spelers.
Conclusie
Pan Am is een thematisch bordspel met een economisch randje. Het spelmechanisme past logischerwijs bij het thema en voelt hierdoor bijzonder intuïtief aan. Het spelverloop is luchtig, maar strategisch genoeg waardoor het behapbaar is voor nieuwkomers, maar interessant genoeg voor terugkerende spelers.
