Puerto Rico is onafhankelijk! Nu is het aan de lokale landbouwers om hun teruggewonnen land met vrije werknemers te bewerken en rijkdommen te vergaren in het jaar 1897 – het jaar na de beperkte politieke onafhankelijk van het eiland (die overigens slechts van korte duur was).
Achtergrond en doel
Puerto Rico is een populair, strategisch en inmiddels klassiek bordspel dat zich afspeelt in het koloniale verleden van Puerto Rico. Door nieuwe inzichten, enigszins toegenomen empathisch vermogen en verbeterd historisch besef is dit thema – overigens in het verleden en nog steeds immens populair voor strategische spellen – de afgelopen jaren wat controversiëler en gevoeliger geworden. Het jaartal in de nieuwe uitgave Puerto Rico 1897 spreekt (geschiedenis)boekdelen (het is namelijk het jaar na de gedeeltelijke en kortdurende politieke onafhankelijkheid van Spanje). Het oorspronkelijke spel speelde zich namelijk af in de 16e eeuw en in dat spel namen spelers namelijk de rol aan van een plantage-eigenaar in een tijdperk waarin de slavernij nog niet was afgeschaft. Het spel zelf is wel erg goed en wordt door veel spleers beschouwd als een van de beste “eurogames“ ooit, maar het was misschien wel eens tijd voor een nieuw likje verf en een wat gevoeligere benadering.
In Puerto Rico 1897 nemen de spelers de rollen aan van lokale landbouwers en hun werknemers op zelfstandige boerderijen. Het spel is rijkelijk geïllustreerd – ten opzichte van de redelijk klassieke gradiënt art met simpele illustraties van het oorspronkelijke spel – en de gameplay is in sommige aspecten wat gestroomlijnd en het spel bevat nieuwe modules en extra elementen voor wat extra variatie voor nieuwkomers en terugkerende spelers.
Spelers nemen dus de rol aan van lokale landbouwers in Puerto Rico en iedere speler probeert de rijkste boerderij op het eiland op te zetten. Iedere ronde kiest iedere speler een rol, zoals burgemeester, bouwvakker of kapitein, om zo tijdens hun beurt acties te verrichten om grondstoffen te oogsten, gebouwen te bouwen en goederen naar andere landen te verschepen. Voor verscheepte goederen en specifieke gebouwen ontvangen spelers punten die ze verborgen houden voor de andere spelers. De speler met de meeste overwinningspunten aan het einde van het spel wint.
Spelopzet
Aan het begin van het spel krijgen spelers een persoonlijk spelersbordje waar zij hun gebouwen en boerderij op gaan bouwen. In het midden van tafel wordt het centrale speelbord geplaatst met alle verschillende stapels met gebouwtegels die tijdens het spel gebruikt zullen worden. Het sorteren, uitzoeken en plaatsen van de verschillende tegels is nog best een klusje, dus begin op tijd met opzetten en zorg er wellicht voor dat je de tegels van te voren al hebt geselecteerd. In een centrale voorraad worden de verschillende grondstoffen, arbeiders en munten geplaatst.
Naast het centrale speelbord plaatsen spelers de verschillende rollen (grotere tegels) die tijdens het spel gebruikt worden, scheepstegels waar spelers goederen gaan plaatsen om te verschepen, een handelsbordje en de verschillende plantagetegels (met gewassen, mijnen en dergelijke).
Spelverloop
Tijdens iedere ronde van Puerto Rico (1897) kiest iedere speler om de beurten een van de beschikbare rollen door een van de rollentegels te pakken Zodra de rol is geozen, mag iedere speler om de beurt de actie uitvoeren die bij de rol hoort (hieronder nader beschreven). Iedere speler mag dus de actie doen, dus spelers hebben invloed om de acties die spelers tijdens het spel verrichten, maar enkel de speler die de actie kiest, krijgt ook een privilege die bij de rol hoort. De speler die de actie heeft gekozen krijgt namelijk een bonus, een iets betere versie van de actie of misschien zelfs een bijzondere actie of eigenschap.
Iedere rol die tijdens een ronde niet is gekozen, krijgt aan het einde van de ronde een dubloen op de tegel. Die speler die tijdens een volgende ronde deze rol kies, krijgt ook de dubloen of dubloenen die aanwezig zijn op deze tegel. Dit nodigt natuurlijk extra uit om een bepaalde rol te kiezen, want met dubloenen kun je natuurlijk weer (bijvoorbeeld) nieuwe gebouwen kopen. Na een ronde begint de volgende speler als eerst met kiezen van de rollen en dit gaat net zo lang door tot het spel is afgelopen.
- Boer: Met de boer kunnen spelers nieuwe beschikbare plantagetegels of steengroeven uit de voorraad nemen en daze op hun persoonlijke spelersbordjes plaatsen om later grondstoffen me te winnen.
- Recruiter: Met de recruiter kunnen spelers werknemers kiezen om op hun velden of gebouwen te werken. Hierdoor kunnen plantagetegels op velden worden gebruikt en gebouwen worden benut.
- Bouwer: Met de rol van de bouwer kunnen spelers nieuwe gebouwen bouwen door de bijbehorende kosten te betalen. Gebouwen bieden verschillende voordelen zoals het produceren van goederen, het verdienen van geld of punten of het bieden van speciale eigenschappen.
- Kapitein: Met de Kapitein kunnen spelers goederen op de schepen laden en n, waarbij ze overwinningspunten verdienen voor elk type goederen dat ze verschepen. Het aantal goederen dat je kunt verschepen hangt af van de grootte van het schip. Elk schip biedt maar ruimte voor een soort goed en spelers dienen de ruimte te delen. Door schepen in te laden kun je andere spelers blokkeren of ruimte geven afhankelijk van de goederen die ze hebben.
- Ambachtsman: Met de rol Ambachtsman kunnen spelers goederen produceren op hun plantages en steengroeven. Elke plantage kan een bepaald type goederen produceren, zoals maïs, indigo, suiker, tabak of koffie. Deze goederen kunnen spelers verschepen voor overwinningspunten of verhandelen voor geld.
- Handelaar: Met de Handelaar kunnen spelers hun goederen verkopen voor geld, door de prijzen van goederen aan te passen op basis van vraag en aanbod.
- Avonturier: de avonturier geeft geld, maar heeft verder weinig betekenis en is vooral nuttig als een speler krap bij kas zit.
Naast deze rollen biedt Puerto Rick 1897 een module met een extra rol: de smokkelaar. Er zijn ook andere modules met nieuwe gebouwen en spelvarianten.
Conclusie
Puerto Rico steekt technisch prettig en elegant in elkaar en het is begrijpelijk waarom deze moderne klassieker nog steeds geliefd is bij de strategische veelspeler. Het bevat wellicht een thema dat we aardig gewend zijn is bordspellen, maar het spelverloop is, door de keuze van de verschillende rollen – interactief en dynamisch. Spelers proberen hun rollen zo te kiezen dat ze hun eigen strategie en doelen zullen halen, maar proberen hun tegenstanders geen kans te geven. Soms is het beter om een rol wel of niet te kiezen.
Een eerdere printrun van deze heruitgave (waaronder dit recensie-exemplaar) had wat kwaliteitscontrole kwesties (te weinig grondstoftegeltjes om een voorbeeld te geven en geen informatie op de Engelstalige kant van de gebouwtegels), maar de visuele kwaliteit is wel beduidend beter dan de oorspronkelijke versie. Het karton is nog wel flinterdun, maar het spel steekt prima in elkaar en de extra onderdelen voegen (zoals specifieke gebouwen en extra rol) voegen welkome variatie toe.
Het spelverloop is interessant en het spelmechanisme steekt gebalanceerd in elkaar, waardoor Puerto Rico terecht een klassieker is.
