Een biertje wordt soms gekscherend ook wel een vloeibare boterham genoemd en dat is niet heel gek! Ze hebben veel overeenkomsten. Beiden worden veelal gemaakt van een graansoort, water en een form van fermentatie en in beide gevallen is het eindresultaat vaak zeer plezant. In Brood & Bier gaan spelers brood bakken en bier brouwen. Ben jij een meesterbrouwer of bazenboulanger? Of eerder een dronkelap met een glutenallergie?
Doel
De titel van Brood & Bier geeft al een sterk vermoeden waar het spel om draait: brood bakken en bier brouwen. Dat gaan spelers doen in zes jaren (rondes) en daarna is het tijd om met vervroegd pensioen gaan en te genieten van wat brood en bier. Spelers zijn buren, enkel gescheiden door een beekje. Beide spelers hebben een veldje met een brouwerij, een bakkerij, een opslagplaats en voldoende ruimte om uit te bouwen. In de zes jaren wisselen de vruchtbare en droge jaren elkaar consequent af. In de vruchtbare jaren is er door een succesvolle oogst een rijkdom aan ingrediënten en spelen de spelers elkaar mogelijk letterlijk en figuurlijk in de kaart door hun kaarten en (mogelijk) de ingrediënten uit te wisselen in het geval van overvloed. In de droge jaren zijn de grondstoffen schaarser en wordt er minder met open kaart gespeeld.
Aan het einde van het zesde jaar volgt de puntentelling. Spelers krijgen punten voor al hun brood en bier en mogelijk op basis van hun uitbouw krijgen zij ook nog bonuspunten die meetellen voor brood en/of bier. Beide goederen worden dus afzonderlijk gescoord en slechts de laagste van deze twee scores telt in beginsel. De speler met de hoogste laagste score wint. Dat geeft al gelijk een zetje om tijdens het spel je kansen te spreiden. Nou ja: de noodzaak om niet al je brood in hetzelfde mandje te plaatsen of te wedden op een enkel vat. Vergeet deze regel dus niet als je het aan vrienden uitlegt!
Spelopzet
Spelers nemen plaats aan weerszijden van de tafel. De spelers plaatsen vervolgens het (op basis van het formaat van de doos een groter dan verwacht) speelbord tussen de spelers in het midden van de tafel. Naast het speelbord plaatsen ze een geschudde stapel die zowel brood- en bierkaarten bevat. De achterkant van de kaarten geeft aan of je brood of bier kunt verwachten. Naast het bord plaatsen ze tevens een algemene voorraad met alle verschillende ingrediënten waar je brood en/of bier mee kunt maken (water, tarwe, gerst, rogge en hop). Leg de witte markeersteen op jaar 1 en geef een willekeurige speler de molen. In principe ben je nu klaar om te spelen, maar om de volle ervaring te beleven, is wat meer broodnodige voorbereiding nodig.
Voorafgaand aan het spel dien je een brood te bakken. Het liefste een meergranen zuurdesembrood of ander geliefd brood naar persoonlijk recept. Zodra je brood gereed is en wat aan het afkoelen is, kun je alvast een heerlijke kruidenboter maken. Neem ongezouten roomboter of een vegan variatie op kamertemperatuur en hak wat verse peterselie, bieslook en in de oven gepofte knoflook zeer fijn en voeg deze samen met wat peper en grof zeezout toe aan de zachte boter. Zet een mandje klaar met wat warme sneetjes brood, de kruidenboter en eventueel wat andere dipjes. Als laatste stap trek je een koud biertje uit de koelkast en schenk je deze uit in een bijpassend glas (of pul). Heb je weinig of geen inspiratie voor een goede bierkeuze? In onze Dice & Drinks artikelreeks kun je meer dan voldoende inspiratie opdoen. Als je bier een mooie schuimkraag heeft, ben je klaar om echt te spelen.
Spelverloop
Telkens ieder jaar doorlopen de spelers vier fases die in de vruchtbare en droge jaren net iets anders verlopen. In de zaaifase worden er ingrediënten op de akkers op het speelbord geplaatst. In de vruchtbare jaren liggen er meer ingrediënten dan in de droge jaren. De ingrediënten op de akkers zijn de ingrediënten die in die ronde beschikbaar zijn om te oogsten. In de kaartenfase krijgen spelers kaarten op hand. Tijdens de vruchtbare jaren trekken spelers 5 kaarten van de centrale stapel. In de droge jaren nemen ze de kaarten die ze in de vorige ronde hebben gebruikt om te oogsten terug op hand en vullen dit aan tot ze vijf handkaarten hebben en leggen ze tevens drie kaarten open op het speelbord.
De actiefase is het hart van Brood & Bier. Met de handkaarten gaan spelers acties ondernemen. Tijdens de vruchtbare fase spelen de spelers om de beurt telkens een kaart voor een actie en geven vervolgens hun overgebleven handkaarten door aan de andere speler. In de droge jaren wisselen spelers hun handkaarten niet uit, maar kunnen ze een handkaart ruilen met een van de drie opengedraaide kaarten op het speelbord. Spelers selecteren de kaart die ze voor een actie willen gebruiken en welke actie. Op iedere actiekaart staan drie mogelijke acties afgebeeld: A. oogst en opslag (bovenop), B. productie en verkoop (in het midden) en C. uitbouw en schoonmaak (onderop). Spelers kiezen één van deze acties per kaart.
Als ze een kaart gebruiken om mee te oogsten nemen ze afgebeelde ingrediënten (die bovenop de kaart staan afgebeeld) en plaatsen deze op hun opslag. De opslagruimte is beperkt en als spelers meer ingrediënten moeten opslaan dan dat er ruimte is, kan het zo zijn dat de overvloedige ingrediënten naar je tegenstander gaan. Kaarten die worden gebruikt om te oogsten, worden voor de desbetreffende speler geplaatst.
Als een speler produceert en verkoopt, dient de speler de kosten op de kaart te betalen door ingrediënten in de opslag af te leggen die in het midden van de kaart zijn afgebeeld. Broodkaarten leg je op jouw bakkerij en bierkaarten op jouw brouwerij. Aan het begin van het spel is er op elke plek slechts ruimte voor 1 kaart en kaarten worden afgelegd als je ’schoonmaakt’. Met verkocht brood en bier kun je aan het einde van het spel punten verdienen.
Op beide zijdes van het speelbord staan symbolen afgebeeld. Door uit te bouwen kunnen spelers kaarten onder het boord schuiven aan hun zijde. Deze kaarten die zijn gebruikt om uit te bouwen leveren bonuspunten, extra opslag, extra ruimte in de bakkerij en/of brouwerij, andere bonussen en extra acties op. Als een speler heeft uitgebouwd, dient deze speler daarna schoon te maken: alle bier en brood wordt van de bakkerij en brouwerij gehaald en op de gesloten puntenstapel van de speler geplaatst.
Tegen het einde van de ronde vindt de molenfase plaats. De speler met de minste ingrediënten in de opslag krijgt de molen (en mag als eerste acties verrichten) en in de droge jaren worden de oogstkaarten en ruilkaarten afgelegd. Aan het einde van jaar 6 volgt de puntentelling.
Conclusie
Brood & Bier is van Scott Almes, die je misschien vooral kent van de Claim slagenspellen en velen uitbreidingen. Maar Scott is nog beter bekend voor de spellen in de Tiny Epic serie. Deze spelauteur is dus goed bekend met het bieden van grootste spelervaringen met een kleinere voetafdruk en behapbare spelconcepten. Brood & Bier is ook zo’n spel. Brood & Bier voelt namelijk aan als een zware eurogame, die doorgaans redelijke droge/realistische thema’s hebben, maar dan voor slechts twee spelers en met een bescheiden spelduur.
Als we het vergelijken met brood, biedt Brood & Bier zeker geen droge spelervaring. In tegenstelling tot meerdere klassieke eurogames is Brood & Bier niet oudbakken, maar is het luchtig, smeuïg en heeft het een krokant korstje. Alle aspecten van een zware eurogame zijn aanwezig, maar het spelverloop is intuïtief, innovatief en lekker vlot. Veel goede eurogames zijn minder goed geschikt voor twee spelers, dus het is ook een verademing dat Brood & Bier juist enkel door twee strategische liefhebbers kan worden gewaardeerd.
Ik omschreef het spel al als vlot: iedere beurt leg je een kaart af voor een actie en er is keuze uit drie mogelijk acties, maar alle kaarten zijn uniek in de zin dat er verschillende combinaties aan ingrediënten, brood/biersoorten en uitbouwmogelijkheden zijn. Je wordt hierdoor vaak geconfronteerd met lastige, maar ook interessante keuzes: waar gebruik ik een kaart voor en wanneer zet ik deze kaart in. Soms wil je een kaart juist bewaren en biedt de oogstactie in vruchtbare jaren een uitkomst, omdat je deze kaart vervolgens in het opvolgende droge jaar weer terug krijgt. Kaarten bewaren is overigens lastig in vruchtbare jaren, omdat je de overgebleven handkaarten telkens doorgeeft: een extra dilemma wat het spel nog dynamischer maakt.
Brood & Bier is wat mij betreft een echte aanrader voor de liefhebber van strategische spellen voor twee spelers en ik verwacht dat dit spel als warme broodjes over de toonbank zal gaan.
